Toen ik afgelopen week op de fiets zat en een podcast van Harten Vrouw luisterde, kwam deze zin in me op: van dino-denken naar vogel-vrij! De trigger was een gesprek dat Bianca Groenewegen van Harten Vrouw in deze podcast met iemand had over de basisreacties vanuit het reptielenbrein: vechten, vluchten of verstarren. Die drie basisreacties op een ‘confrontatie’ zijn ook onlosmakelijk verbonden in het doorbreken van patronen door middel van onze coach-methode! De mensen die door ons gecoacht zijn, weten waar we het over hebben ;-)…
Hoe zit dat dan?
Om te begrijpen hoe het reptielenbrein – het kleinste en oudste deel van de hersenen – werkt, eerst een stukje biologie. Je hebt twee hersenhelften, maar de hersenen bestaan uit 3 delen, met allemaal een andere functie:
- de neocortex (het menselijk brein)
- limbische brein (het emotionele brein/zoogdieren brein)
- het reptielenbrein (het oudste en kleinste deel van je hersenen)
1) de neocortex
De neocortex is het jongste gedeelte van je brein. Het is vooral verantwoordelijk voor alle rationaliteit en nuchterheid. In dit deel van je hersenen maak je weloverwogen beslissingen, doe je kennis op, denk je logisch na en analyseer je problemen. Dit deel van je hersenen laat zich het beste omschrijven als je gezonde verstand.
2) het limbische brein
Het zoogdieren brein is het domein van je emoties. Dit deel van je hersenen screent alle zintuiglijke informatie op emotionele relevantie en vergelijkt deze met opgeslagen herinneringen en gedrag gebaseerd op positieve en negatieve ervaringen. Het zoogdieren brein helpt je op die manier om gedrag te herhalen dat gelukkig maakt (lachen, lekker eten, knuffelen) en onplezierige ervaringen (pijn, verdriet en angst) te vermijden. Dit deel van het brein beloont ook sociaal gedrag door het vrijgeven van de neurotransmitter dopamine die je een goed gevoel geeft.
3) het reptielenbrein
Het reptielenbrein is het kleinste en oudste deel van je hersenen. Het reptielenbrein is gebrand op maar één ding en dat is overleven. Dit deel van je hersenen is dan ook verantwoordelijk voor voortbestaan en voortplanting. Het reptielenbrein heeft controle over vitale lichaamsfuncties zoals je ademhaling, hartslag en bloedsomloop. In dit deel van je hersenen domineren overlevingsinstincten (zoals voeding) en voortplantingsdrang. Het reptielenbrein denkt niet na en onthoudt ook niets, het reageert instinctief en automatisch. Het reptielenbrein functioneert dus buiten je bewuste controle, en oefent daarmee invloed uit op jouw gedrag.
Instinct of gezond verstand?
Welk deel van het menselijk brein is het meest actief? De meeste mensen denken dat het menselijk brein (de neocortex) het meest actief is. Maar dit blijkt niet waar. Je maakt de meeste beslissingen op basis van emoties (dus vanuit het limbische brein) en primitieve instincten. Je emotionele brein en je reptielenbrein overheersen dus vaak de neocortex (je rationele brein). De dopamine, die wordt aangemaakt vanuit je emotionele brein, wint het van je gezonde verstand. Een voorbeeld? Je weet/ snapt dat je beter een appel in plaats van chocolade kunt eten, maar je kiest toch voor die reep chocolade.
Krachtenspel in je brein
Gedrag veranderen is lastig. Niet iets wat je 1-2-3 voor elkaar krijgt, maar wat een spreekwoordelijke lange adem vraag. Allemaal het gevolg van het krachtenspel tussen de 3 delen van je brein. Gedurende je leven ontwikkel je een bepaalde manier van leven die past binnen je comfortzone. Dat houdt in dat deze manier van leven jou goed past, en niet zorgt voor angst of stress. Zonder dat je je er bewust van bent, herhaal je constant hetzelfde patroon. Deze patronen zorgen immers voor dagelijks succeservaringen. Het reptielenbrein zal er achter de schermen ook alles aan doen om jou in hetzelfde kringetje te laten lopen. Het vaste patroon is dus grotendeels voorspelbaar en daardoor veilig. En veiligheid staat bovenaan bij je reptielenbrein. Alles wat nieuw of anders is, voelt onveilig en zal je reptielenbrein dus in eerste instantie willen verwerpen.
Van dino-denken naar vogel-vrij
Weten hoe je brein werkt en hoe het reptielenbrein jouw gedrag grotendeels bepaald, is een eerste stap om patronen te kunnen doorbreken. Om vervolgens nieuwe patronen aan te leren. Dat lukt het snelst als je een nieuwe succeservaring gaat opdoen. Een succeservaring, zodat eigenlijk niets jou kan tegenhouden het nog een keer op die manier te doen. En nog een keer.
Mooie voorbeelden om patronen te doorbreken maken wij wekelijks mee. Bijvoorbeeld iemand die vanuit rust vragen stelt ter verduidelijking, in plaats van zich te verbijten en zelf met een rotgevoel te zitten. Door de vraag om verduidelijking ontstaat een dialoog, waardoor misverstanden gelijk uit de wereld kunnen worden geholpen. En deze persoon nu weet hoe het is om dat rotgevoel niet te accepteren, maar gelijk aan te gaan.
Of neem het voorbeeld van een dame die al jarenlang een gevoel van disbalans en chronische moeheid ervaart, aanleren om de wekker een half uur eerder te zetten. Elke ochtend staat deze persoon nu dus eerder op, pakt een paar minuten voor een korte ademhalingsoefening of meditatie en gaat dan een stukje wandelen. Met een fris en ontspannen gevoel komt deze persoon na een half uur binnen, en heeft het gevoel de wereld aan te kunnen in plaats van de dag wederom uitgeblust te beginnen.
Een heer die al geruime tijd met een burn-out thuis zat, en steeds meer op afstand van de werkgever kwam, hebben wij leren te denken in mogelijkheden in plaats van beperkingen. Vanuit het denken in beperkingen en alle mogelijke beren op de weg, stond deze persoon stil in zijn persoonlijke en professionele ontwikkeling. En dat deed weer wat met zelfvertrouwen. Door acceptatie van een bepaalde mate van onzekerheid, hoe moeilijk hij dat ook vond, kwam hij in beweging. Daarmee ging deze persoon van een constante alerte houding naar rust, waardoor hij weer ruimte kreeg voor creativiteit. Gedachten mogen er zijn, maar mogen je niet verlammen.
Hoe houdt het dino-denken jou bezig?
Wij horen graag jouw ervaringen en dilemma’s. En willen jou helpen ook vogel-vrij te kunnen zijn! Neem gerust contact op om kennis te maken en jouw situatie te verkennen.
